Bij het ontwerpen, bouwen en beheren van gebouwen in Nederland speelt brandveiligheid een cruciale rol. Een van de belangrijkste begrippen op dit gebied is de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag, kortweg Wbdbo. Deze weerstandseis is vastgelegd in de bouwregelgeving en helpt voorkomen dat een brand zich te snel uitbreidt naar andere delen van een gebouw of naar naastgelegen panden. In dit artikel geven we een uitgebreide toelichting op wat Wbdbo inhoudt, hoe het wordt bepaald en welke rol het speelt bij het realiseren van een veilige leef- en werkomgeving.
Wat is Wbdbo?
Wbdbo staat voor ‘weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag’. Dit begrip geeft aan hoe lang een bouwkundige constructie, zoals een muur, vloer of dak, in staat is om de doorslag (verspreiding van brand door directe constructieve verbindingen) en overslag (verspreiding van brand via de buitenlucht en gevels, bijvoorbeeld door het uitslaan van vlammen door ramen) van brand naar een ander brandcompartiment te voorkomen. De Wbdbo wordt uitgedrukt in minuten. Hoe hoger het aantal minuten, des te langer de constructie bestand is tegen het doorgeven van brand en rook.
Brandcompartimenten: de basis voor Wbdbo
Een fundamenteel uitgangspunt bij brandveiligheid in gebouwen is het concept van brandcompartimentering. Een brandcompartiment is een deel van een gebouw dat zodanig is ontworpen en uitgevoerd dat een brand zich gedurende een bepaalde tijd niet kan uitbreiden naar andere compartimenten. Door een gebouw op te delen in kleinere compartimenten wordt de brand beheersbaar: de brandweer krijgt meer tijd om in te grijpen, gebruikers hebben voldoende tijd om te vluchten, en de totale schade blijft beperkter.
De Wbdbo-eis speelt hierbij een essentiële rol. De mate van brandwerendheid tussen compartimenten wordt in de bouwregelgeving vastgelegd en gecontroleerd door de overheid. Dit gebeurt op basis van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) – de opvolger van het vroegere Bouwbesluit. In het Bbl staan de minimale eisen voor brandveiligheid waaraan een gebouw moet voldoen.
Branddoorslag en brandoverslag: het verschil
Hoewel de termen branddoorslag en brandoverslag vaak samen worden genoemd, verwijzen ze naar twee verschillende manieren waarop brand zich kan verspreiden:
- Branddoorslag:
Branddoorslag is de uitbreiding van brand via constructieve scheidingsconstructies zoals muren, plafonds en vloeren. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren doordat een scheidingswand onvoldoende brandwerend is, waardoor hitte, vlammen of rook op den duur door de constructie dringen naar het naastgelegen compartiment.Om branddoorslag tegen te gaan, moeten wanden, vloeren en daken worden uitgevoerd met materialen en constructies die gedurende de vereiste tijd (bijvoorbeeld 30 of 60 minuten) voorkomen dat de brand door deze scheiding dringt. - Brandoverslag:
Brandoverslag is de uitbreiding van brand van het ene compartiment naar het andere compartiment door de buitenlucht. Denk hierbij aan vlammen en rook die via een raam naar buiten slaan, vervolgens een hoger of naastgelegen raam bereiken, en zo een ander compartiment of naastgelegen gebouwdeel in brand kunnen zetten. Ook kan stralingshitte via gevels, daken of lichtkoepels voor overslag zorgen.Om brandoverslag te beperken, moeten openingen in gevels, ramen, ventilatiekanalen en dakranden op de juiste manier worden gepositioneerd en van brandwerende voorzieningen worden voorzien. Ook het toepassen van brandwerende beglazing, gevelbekleding en brandwerende doorvoeringen kan hierbij helpen.
De wettelijke kaders en normen
De eisen met betrekking tot Wbdbo staan vermeld in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) en worden nader gespecificeerd in normen, rekenmethoden en richtlijnen die in de praktijk gebruikt worden. Een belangrijk hulpmiddel bij het bepalen van de benodigde Wbdbo-waarden is bijvoorbeeld de NEN-normering. De NEN 6068 is een bekende norm die berekeningsmethoden geeft voor de beoordeling van de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag tussen ruimten en compartimenten.
Deze normen beschrijven onder andere welke uitgangspunten moeten worden gehanteerd, zoals de brandbelasting, de maatgevende brandscenario’s, de positionering van compartimenten en de aanwezigheid van kozijnen, openingen of vliesgevels.
Hoe wordt Wbdbo bepaald?
Het vaststellen van de Wbdbo-waarde voor een specifieke situatie is maatwerk. Hiervoor wordt vaak gebruikgemaakt van rekenprogramma’s en standaard tabellen uit de normen. De belangrijkste stappen bij het bepalen van de Wbdbo zijn:
- Inventarisatie van het gebouw:
Welke functie heeft het gebouw? Is het een woning, een kantoor, een school, een zorginstelling of een industrieel pand? De voorgeschreven Wbdbo is onder meer afhankelijk van de gebruiksfunctie van het bouwwerk, het aantal personen dat zich in het gebouw bevindt en de aanwezigheid van kwetsbare gebruikers (zoals kinderen of ouderen). - Brandscenario’s definiëren:
Op basis van gebruiksfunctie, interieur, aanwezige materialen en installaties wordt bekeken welke mogelijke brandscenario’s relevant zijn. Welke ruimtes vormen de grootste brandhaard? Waar bevindt zich brandbaar materiaal? Een realistisch scenario kan bijvoorbeeld uitgaan van brand in een vertrek met meubilair of elektrische apparatuur. - Positionering en geometrie van brandcompartimenten:
De afstanden tussen compartimenten, de grootte van openingen in gevels, de aanwezigheid van overstekken en brandwerende elementen spelen een rol bij het berekenen van de Wbdbo. Voor overslag wordt bijvoorbeeld gekeken naar de afstand tussen ramen van aangrenzende compartimenten. Is deze afstand klein, dan is de kans op overslag groter en is een hogere Wbdbo-waarde vereist. - Toepassen van normen en rekenmethoden:
Met behulp van normen zoals NEN 6068 wordt berekend hoeveel minuten een constructie branddoorslag- en overslagwerend moet zijn. De resultaten worden vervolgens vergeleken met de minimale eisen uit het Bbl. Zo kan bijvoorbeeld worden vastgesteld dat een scheidingswand minimaal 60 minuten weerstand moet bieden tegen branddoorslag en overslag.
Praktische maatregelen om Wbdbo te verhogen
Om aan de vereiste Wbdbo-waarden te voldoen, zijn er tal van bouwkundige oplossingen beschikbaar. Enkele voorbeelden:
- Brandwerende wanden en vloeren:
Maak gebruik van materialen zoals brandwerend plaatmateriaal, minerale wol, speciale gipsplaten of steenachtig materiaal. De kwaliteit van de detaillering, zoals het afdichten van kieren en naden, is daarbij cruciaal. - Brandwerende beglazing:
Door ramen uit te rusten met brandwerend glas, voorkom je dat vlammen en hitte zich eenvoudig verspreiden naar een ander compartiment. Brandwerende beglazing is verkrijgbaar in verschillende klasses, afhankelijk van de benodigde weerstand in minuten. - Brandwerende deuren:
Een deur met een bepaalde brandwerendheidsklasse (bijvoorbeeld 30 of 60 minuten) helpt brand en rook op te sluiten in het compartiment waar de brand ontstaat. - Brandwerende doorvoeringen:
Leidingen, kabels en ventilatiekanalen vormen vaak zwakke plekken in de brandwerendheid. Het toepassen van speciale manchet- of afdichtsystemen zorgt ervoor dat deze doorvoeringen, net als de rest van de constructie, voldoen aan de vereiste Wbdbo. - Compartimentering en afstand:
Door voldoende afstand tussen brandcompartimenten in te plannen of door obstakels en overstekken te creëren, wordt de kans op overslag via de gevel verkleind.
Onderhoud en inspectie
Het waarborgen van Wbdbo eindigt niet bij de oplevering van het gebouw. Tijdens de levensduur kunnen wijzigingen in het interieur, aanvullende installaties of veranderde gebruiksfuncties de brandveiligheid beïnvloeden. Daarom is het belangrijk om periodiek te controleren of de toegepaste voorzieningen nog voldoen aan de voorschriften. Afdichtingen kunnen slijten, deuren kunnen vervormen, en nieuwe leidingen kunnen onbedoeld een zwakke plek introduceren. Regelmatige inspecties en onderhoud zorgen ervoor dat de Wbdbo-waarde op peil blijft.
Toekomstige ontwikkelingen
Brandveiligheid is een dynamisch vakgebied, waarin materialen, technologieën en inzichten voortdurend in ontwikkeling zijn. Nieuwe materialen kunnen hogere Wbdbo-waarden bieden, terwijl innovatieve rekenmethoden en simulaties nauwkeuriger inzicht geven in brandscenario’s. Ook de energieprestatie- en duurzaamheidseisen in gebouwen beïnvloeden de manier waarop we met brandveiligheid omgaan. Zo kan isolatiemateriaal met hoog rendement ook brandweerstanden beïnvloeden. De balans tussen energie-efficiëntie en brandveiligheid vereist daarom continue aandacht en aanpassing van de regelgeving.
Samenwerking met specialisten
Het vaststellen en waarborgen van de juiste Wbdbo-waarden vraagt om deskundige kennis. Architecten, constructeurs, brandveiligheidsadviseurs en installateurs moeten nauw samenwerken om een gebouw te realiseren dat zowel comfortabel als brandveilig is. Het inschakelen van een brandveiligheidsadviseur of een specialist op het gebied van bouwkundige brandpreventie kan u helpen de juiste keuzes te maken en te voldoen aan alle wettelijke verplichtingen. Zo creëert u een gebouw dat de veiligheid van gebruikers, bezoekers en omwonenden garandeert.
Weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (Wbdbo),
vormt een onmisbaar element in de brandveiligheid van gebouwen. Door de juiste bouwkundige maatregelen te nemen, een goede compartimentering toe te passen en materialen te gebruiken die voldoen aan de gestelde eisen, wordt de verspreiding van brand en rook beperkt. Dit geeft gebruikers de nodige tijd om te vluchten, de brandweer de kans om succesvol in te grijpen en minimaliseert tevens de materiële schade.
De aandacht voor Wbdbo is verankerd in de Nederlandse bouwregelgeving en nauw verbonden met een integrale aanpak van brandveiligheid. Met de juiste kennis, een gedegen ontwerp, de toepassing van gecertificeerde materialen en regelmatige inspectie en onderhoud, kunt u erop vertrouwen dat uw gebouw voldoet aan de hoogste veiligheidsnormen, nu en in de toekomst.